H θέση των προϊόντων light στην παχυσαρκία
Μ. Χασαπίδου
Καθηγήτρια Διαιτολογίας
Τμήμα Διατροφής ΤΕΙ-Θεσσαλονίκης
Την προηγούμενη δεκαετία, η τεχνολογία για την παραγωγή προϊόντων “light” εξελίχθηκε ραγδαία.
Πολλοί άνθρωποι στις ανεπτυγμένες χώρες πιστεύουν ότι η ελεύθερη κατανάλωση αυτών των προϊόντων μπορεί να οδηγήσει στην απώλεια βάρους.
Είναι όμως έτσι;
Εκατόν τριάντα επτά εκατομμύρια Αμερικανοί (περίπου 3 στους 4 ενήλικες) συστηματικά καταναλώνουν προϊόντα light.
Τα προϊόντα χαμηλής θερμιδικής περιεκτικότητας “light” πληθαίνουν συνεχώς και στην Ελληνική αγορά.
Για παράδειγμα, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια στροφή των καταναλωτών προς τα γάλατα με λιγότερα λιπαρά.
Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, το 16.3% των Ελλήνων καταναλώνει γάλα με χαμηλά λιπαρά, ενώ τα γιαούρτια “light” καταναλώνονται από το 30%.
Στον καταναλωτή σήμερα, προσφέρεται πληθώρα τροφίμων «διαίτης», που το βασικό πλεονέκτημά τους, όπως προβάλλεται στη διαφήμιση, είναι ότι οδηγούν στην απώλεια βάρους.
Σύμφωνα με τον κώδικα τροφίμων και ποτών, άρθρο 6,
ένα προϊόν ονομάζεται light ή lite ή slim ή και άλλες παρεμφερείς ονομασίες, εφόσον οι παρεχόμενες υπ’ αυτού θερμίδες είναι μειωμένες κατά 30% από το αντίστοιχο πρότυπο προϊόν της ισχύουσας νομοθεσίας. Η μείωση αυτή δεν πρέπει να οφείλεται σε μείωση των πρωτεϊνών.
Οι ίδιοι χαρακτηρισμοί είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν και σε προϊόντα, των οποίων το δραστικό συστατικό ή το κύριο χαρακτηριστικό συστατικό είναι μειωμένο κατά 50% τουλάχιστον από το αντίστοιχο πρότυπο της ισχύουσας νομοθεσίας. Μετά την ονομασία πώλησης, θα πρέπει να δηλωθεί σε πιο συστατικό αναφέρεται ο χαρακτηρισμός light.
Στη συσκευασία των προϊόντων light, θα πρέπει να αναγράφονται όλες οι ενδείξεις που προβλέπονται από τις γενικές διατάξεις καθώς και οι ενδείξεις της διαθρεπτικής επισήμανσης σύμφωνα με το άρθρο 11α του κώδικα τροφίμων.
Η πρώτη κατηγορία των προϊόντων light είναι τα προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος. Η κυριότερη κατηγορία τέτοιων προϊόντων είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Τα ημιαποβουτυρωμένα (1,5% λίπος) ή και τελείως αποβουτυρωμένα (0%) γάλατα και γιαούρτια, αποτελούν την πλειοψηφία των προϊόντων light που καταναλώνονται στην Ελλάδα.
Τα προϊόντα με 0% λίπος συχνά ονομάζονται και προϊόντα ελεύθερα λίπους (free fat), ενώ υπάρχει και ο όρος χαμηλής περιεκτικότητας (low fat) ή μειωμένης περιεκτικότητας (reduced fat), που αναφέρεται συνήθως σε προϊόντα που περιέχουν μέχρι 25% λιγότερο λίπος.
Μια δεύτερη κατηγορία προϊόντων χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος είναι αυτά που περιέχουν υποκατάστατα λίπους.
Τα υποκατάστατα λίπους μπορεί να είναι πρωτεϊνικής ή υδατανθρακικής σύνθεσης οπότε και απορροφούνται όπως οι υδατάνθρακες και οι πρωτεΐνες, ή να είναι μη απορροφήσιμα συνθετικά λίπη.
Υποκατάστατα λίπους
Τα μη απορροφήσιμα συνθετικά λίπη έχουν κατηγορηθεί ότι προκαλούν παρενέργειες.
Για παράδειγμα, η κατανάλωση προϊόντων που περιέχουν olestra (συνθετικό λίπος μη απορροφήσιμο που χρησιμοποιήθηκε στην Αμερική), έχει συνδεθεί με την πρόκληση γαστρεντερικών διαταραχών και μείωση της απορρόφησης καροτενοειδών.
Για την αντικατάσταση της ζάχαρης στα προϊόντα light χρησιμοποιούμε ουσίες με υψηλή γλυκαντική ικανότητα.
Οι πιο διαδεδομένες από τις ουσίες αυτές είναι η ασπαρτάμη, η σακχαρίνη και το ακεσουλφαμικό κάλιο.
Η ασπαρτάμη που έχει πολλαπλάσια γλυκαντική ικανότητα σε σχέση με τη ζάχαρη (200 φορές πιο γλυκιά), είναι η μόνη που επειδή παρασκευάζεται από αμινοξέα έχει κάποια μικρή θερμιδική αξία. Απορροφάται σαν πρωτεΐνη και μεταβολίζεται κανονικά. Έχει εγκριθεί προς χρήση σε περισσότερες από 35 χώρες και χρησιμοποιείται σε περισσότερα από 5.000 προϊόντα όπως αναψυκτικά, γλυκά, κρέμες, γαλακτοκομικά προϊόντα, κ.α. .
O πληθυσμός της Ευρώπης με 375 εκκατομύρια καταναλώνει 2000 τόνους ασπαρτάμη (nutra sweet, canderel) που αποτελείται από δύο αμινιξέα (ασπαρτικό οξύ και φαινυλαλανίνη).
Παρόλο που έχουν δημοσιευθεί διάφορα άρθρα κυρίως σε περιοδικά και εφημερίδες άλλα και πιο πρόσφατα στο διαδίκτυο για τους πιθανούς κινδύνους της χρήσης της ασπαρτάμης, δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα που να τεκμηριώνουν την σχέση της ασπαρτάμης με τον καρκίνο, την απώλεια μαλλιών, την κατάθλιψη, την άνοια και τις διαταραχές συμπεριφοράς που αναφέρονται σε άρθρα κυρίως στο διαδίκτυο.
Οργανισμοί και επιτροπές όπως οι Food Standards Agency, European Food Standards Authority και Food and Drug Administration μελέτησαν όλα τα πρόσφατα δεδομένα για την ασφάλεια της χρήσης της ασπαρτάμης. Η Επιστημονική Επιτροπή της Ευρώπης για την Ασφάλεια των Τροφίμων (Scientific Committee on Food) μελέτησε 500 άρθρα και reports για την ασπαρτάμη το 2002.
Κατέληξαν ότι από τα βιοχημικά, κλινικά και επιδημιολογικά δεδομένα προκύπτει ότι η ημερήσια κατανάλωση 40mg/kg/ημέρα ασπαρτάμης είναι ασφαλής – εκτός των ατόμων που πάσχουν από φαινυλκετονουρία. Την άποψη αυτή αποδέχεται και η ADA (American Dietetic Association) σε πρόσφατο report (2004).
Η σακχαρίνη είναι περίπου 300 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη. Προβλήματα σχετικά με την ασφάλειά της προέκυψαν το 1970 και το 1997 το FDA της Αμερικής απέσυρε την κυκλοφορία της στις ΗΠΑ. Εξακολουθεί όμως να χρησιμοποιείται σε περισσότερες από 100 χώρες.
Το ακεσουλφαμικό κάλιο είναι 200 φορές πιο γλυκό από τη ζάχαρη, δεν μεταβολίζεται όπως και η σακχαρίνη και χρησιμοποιείται σε χιλιάδες προϊόντα και σε περισσότερες από 60 χώρες.
Οι γλυκαντικές αυτές ουσίες πολλές φορές χρησιμοποιούνται μαζί με άλλους υδατάνθρακες όπως πχ. Ασπαρτάμη και μαλτοδεξτρίνες στο Canderel ή σακχαρίνη με λακτόζη στο Sweet ’n’ Low.
Η τελευταία κατηγορία προϊόντων light είναι τα οινοπνευματώδη ποτά στα οποία έχει αφαιρεθεί μια ποσότητα αλκοόλ ή και όλο το αλκοόλ (πχ μπύρες light).
Έχει παρατηρηθεί στην Αμερική τα τελευταία 20 χρόνια μια δραματική αύξηση του ποσοστού των ατόμων που καταναλώνουν προϊόντα light από 19% το 1978 σε 76% το 1996, σε μια προσπάθεια για πιο υγιεινή διατροφή και απώλεια βάρους.
Στο ίδιο χρονικό διάστημα, το ποσοστό των υπέρβαρων ατόμων (ΔΜΣ>27.8 για τους άνδρες και 27.3 για τις γυναίκες), αυξήθηκε από 25.4% σε 33.3%.
Υπάρχει λοιπόν ένα παράδοξο στο φαινόμενο αυτό.
Εφόσον οι άνθρωποι καταναλώνουν περισσότερα προϊόντα χαμηλής θερμιδικής περιεκτικότητας θα έπρεπε να υπάρχει και αντίστοιχη μείωση του ποσοστού παχυσαρκίας στον πληθυσμό.
Αυτό όμως δεν συνέβη στις ΗΠΑ.
Η εξήγηση του παράδοξου αυτού φαινομένου βρίσκεται στο γεγονός ότι τα άτομα που καταναλώνουν προϊόντα “light” αυξάνουν συχνά την κατανάλωση άλλων τροφίμων ή καταναλώνουν πολύ μεγαλύτερες ποσότητες των προϊόντων “light” συγκριτικά με αυτές που θα κατανάλωναν από τα αντίστοιχα μη διαιτητικά τρόφιμα. Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο ότι πολλοί καταναλωτές προϊόντων light πιστεύουν ότι τα προϊόντα αυτά αδυνατίζουν ανεξαρτήτως της ποσότητας που θα καταναλώσουν.
Συστηματικές έρευνες έχουν δείξει ότι τα άτομα που καταναλώνουν τρόφιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπη και ζάχαρη συνεχίζουν και καταναλώνουν τις ίδιες ή και περισσότερες θερμίδες απ’ ότι πριν κάνουν αυτές τις διαιτητικές αλλαγές.
Σαν αποτέλεσμα δεν επιτυγχάνουν την απώλεια βάρους, αλλά συχνά οδηγούνται και σε αύξηση βάρους.
Σε έρευνα που έγινε σε καταναλωτές προϊόντων light σχετικά με τους λόγους που τα αγοράζουν, το 93% απάντησε ότι πιστεύει πως βοηθούν στην απώλεια βάρους, ενώ το 95% πιστεύει ότι περιέχουν λιγότερα λίπη, ζάχαρη και θερμίδες.
Η Bellisle και οι συνεργάτες της, σε έρευνά τους σε προάστια του Παρισιού, σε 741 άτομα, παρατήρησαν ότι τα άτομα που κατανάλωναν περισσότερα προϊόντα light, ήταν τα άτομα με υψηλότερο δείκτη μάζας σώματος και κατανάλωναν τα προϊόντα αυτά κυρίως με στόχο την απώλεια βάρους.
AΡΑ ΟΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ ΟΤΙ ΤΑ ΠΡΟIΟΝΤΑ LIGHT ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΠΩΛΕΙΑ ΒΑΡΟΥΣ
ΟΔΗΓΕΙ ΟΜΩΣ Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ LIGHT ΣΤΗΝ ΑΠΩΛΕΙΑ ΒΑΡΟΥΣ;
Θεωρητικά, ΝΑΙ !
Στις περισσότερες μελέτες παρέμβασης σε άτομα με κανονικό βάρος ή σε παχύσαρκους, παρατηρήθηκε ότι η κατανάλωση προϊόντων χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος, μπορεί να μειώσει την ολική πρόσληψη λίπους.
Οι ερευνητές έχουν υπολογίσει ότι με τη χρήση προϊόντων χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπη, το ποσοστό της ενέργειας που προέρχεται από λίπη, μπορεί να μειωθεί από 36 σε 31%.
Σε έρευνα σε παχύσαρκους, αντικαταστάθηκαν 60g λίπους με olestra. Η αλλαγή αυτή, μείωσε την πρόσληψη ενέργειας από 43 σε 29%.
Ο Westerterp και οι συνεργάτες του μελέτησαν τις αλλαγές στη σύνθεση του σώματος σε 100 άνδρες και 108 γυναίκες, σε σχέση με την συνηθισμένη τους δίαιτα και μετά από διαιτητική παρέμβαση 6 μηνών με προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος. Η μείωση στο σωματικό λίπος παρατηρήθηκε μόνο σε άτομα που η μείωση του διαιτητικού λίπους με τη χρήση προϊόντων light, συμβάδιζε με τη μείωση των θερμίδων.
Ο Gatenby και οι συνεργάτες του μελέτησαν τις διατροφικές επιπτώσεις της πρόσληψης τροφίμων χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπη και χαμηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη, σε γυναίκες κανονικού βάρους, για 10 εβδομάδες. Οι γυναίκες χωρίστηκαν σε 3 ομάδες. Η πρώτη ήταν η ομάδα που κατανάλωνε ελεύθερα τρόφιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπη, η δεύτερη κατανάλωνε τρόφιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη και η τρίτη ήταν η ομάδα αναφοράς.
Η έρευνα έδειξε ότι η ομάδα που κατανάλωνε τρόφιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπη μείωσε την ολική πρόσληψη λιπών και η ομάδα που κατανάλωνε τρόφιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη, μείωσε την ζάχαρη αλλά όχι την ολική πρόσληψη υδατανθράκων. Και στις δύο πειραματικές ομάδες δεν παρατηρήθηκε διαφορά στην ενεργειακή πρόσληψη αλλά και στο σωματικό βάρος.
Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής αλλά και των άλλων παρόμοιων ερευνών δείχνουν ότι μια συγκεκριμένη διαιτητική παρέμβαση με τρόφιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε κάποιο θρεπτικό συστατικό, μπορεί να επηρεάσει την πρόσληψη των μακροθρεπτικών συστατικών της δίαιτας, αλλά έχει μικρή ή καθόλου επίδραση στην ενεργειακή πρόσληψη και το σωματικό βάρος.
Σε άρθρο του με τίτλο “Too much of a good thing”, ο καθηγητής Allred του πανεπιστημίου του Ohio, τονίζει ότι τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα στην Αμερική, δόθηκε πολύ μεγάλη έμφαση στη μείωση της κατανάλωσης λιπών με αποτέλεσμα την αύξηση της κατανάλωσης προϊόντων light. Ας μην ξεχνάμε εξάλλου, ότι ορισμένα τρόφιμα όπως μπισκότα, σοκολάτες μπορεί να έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε λίπη ή ζάχαρη αλλά όχι πάντα σε θερμίδες.
Παρόλα αυτά, οι ειδικοί τονίζουν ότι τα προϊόντα light μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας και την πρόληψη των ασθενειών εφόσον καταναλώνονται σωστά.
Σημαντικό ρόλο παίζει η ενημέρωση και η σωστή επισήμανση των τροφίμων. Ο καταναλωτής πρέπει να γνωρίζει τη θερμιδική περιεκτικότητα των τροφίμων light . Υπάρχουν τρόφιμα light όπως για παράδειγμα μαγιονέζα ή κρέμα γάλακτος ή κρέμα τυριών που παρόλο που περιέχουν λιγότερο λίπος και θερμίδες από τα κανονικά προϊόντα, εξακολουθούν να είναι τρόφιμα υψηλής θερμιδικής αξίας και μπορούν να χρησιμοποιούνται μόνο σε μικρές ποσότητες και μόνο στα πλαίσια μιας σωστής, ισορροπημένης διατροφής.
Για να μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν σωστά τα προϊόντα light στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας θα πρέπει:
Να επιλέγονται προϊόντα που εκτός από χαμηλή περιεκτικότητα σε λίπη ή ζάχαρη είναι και μειωμένης θερμιδικής περιεκτικότητας.
Να καταναλώνονται σε ίσες και όχι μεγαλύτερες ποσότητες από ότι τα αντίστοιχα πλήρους περιεκτικότητας τρόφιμα.
Να μην αυξάνεται η κατανάλωση άλλων τροφίμων σαν αποτέλεσμα της χρήσης προϊόντων light.
Να συμπεριλαμβάνονται σε μια πλήρη θρεπτικά ισοζυγισμένη μακροχρόνια δίαιτα.
Συμπερασματικά, τα προϊόντα που είναι χαμηλής περιεκτικότητας σε θερμίδες, λίπη ή και απλά σάκχαρα μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας μόνο εφόσον οι καταναλωτές είναι ενημερωμένοι για την ακριβή σύνθεση των προϊόντων αυτών και δεν παραπληροφορούνται και εφόσον τα προϊόντα αυτά καταναλώνονται στα πλαίσια μιας σωστής, εξατομικευμένης υποθερμιδικής δίαιτας.
Βιβλιογραφία
European Commission Health and Consumer Protection Directorate-General, Scientific Committee on Food. Opinion of the scientific committee on food: update on the safety of aspartame. SCF 10 Dec 2002. htpp:// europa.eu.int (17/5/2004)
Heini AF and Wensier RL Divergent trends in obesity and fat intake patters: The American Paradox, American Journal of Medicine 102, 159-260, 1997
Mc Coll KA The sugar-fat seesaw. Nut. Bull 13, 114-119, 1988
American Dietetic Association (2005) Position of the American Dietetic Association οn Fat Replacers. Journal of the American Dietetic Association 105(2) 266-275
American Dietetic Association (2004) Position of the American Dietetic Association: Use of Nutritive and non Nutritive Sweeteners, Journal of the American Dietetic Association 104(2) 255-275
Federal Trade Commission press release, Nov 9, 2004: FTC Launches “Big Fat lie”, Initiative Targeting Bogus Weight-Loss claims. http:// www.ftc.gov/opa/2004/11/bigfatliesweep.htm
Μ. Χασαπίδου
Καθηγήτρια Διαιτολογίας
Τμήμα Διατροφής ΤΕΙ-Θεσσαλονίκης
Την προηγούμενη δεκαετία, η τεχνολογία για την παραγωγή προϊόντων “light” εξελίχθηκε ραγδαία.
Πολλοί άνθρωποι στις ανεπτυγμένες χώρες πιστεύουν ότι η ελεύθερη κατανάλωση αυτών των προϊόντων μπορεί να οδηγήσει στην απώλεια βάρους.
Είναι όμως έτσι;
Εκατόν τριάντα επτά εκατομμύρια Αμερικανοί (περίπου 3 στους 4 ενήλικες) συστηματικά καταναλώνουν προϊόντα light.
Τα προϊόντα χαμηλής θερμιδικής περιεκτικότητας “light” πληθαίνουν συνεχώς και στην Ελληνική αγορά.
Για παράδειγμα, τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια στροφή των καταναλωτών προς τα γάλατα με λιγότερα λιπαρά.
Σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, το 16.3% των Ελλήνων καταναλώνει γάλα με χαμηλά λιπαρά, ενώ τα γιαούρτια “light” καταναλώνονται από το 30%.
Στον καταναλωτή σήμερα, προσφέρεται πληθώρα τροφίμων «διαίτης», που το βασικό πλεονέκτημά τους, όπως προβάλλεται στη διαφήμιση, είναι ότι οδηγούν στην απώλεια βάρους.
Σύμφωνα με τον κώδικα τροφίμων και ποτών, άρθρο 6,
ένα προϊόν ονομάζεται light ή lite ή slim ή και άλλες παρεμφερείς ονομασίες, εφόσον οι παρεχόμενες υπ’ αυτού θερμίδες είναι μειωμένες κατά 30% από το αντίστοιχο πρότυπο προϊόν της ισχύουσας νομοθεσίας. Η μείωση αυτή δεν πρέπει να οφείλεται σε μείωση των πρωτεϊνών.
Οι ίδιοι χαρακτηρισμοί είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν και σε προϊόντα, των οποίων το δραστικό συστατικό ή το κύριο χαρακτηριστικό συστατικό είναι μειωμένο κατά 50% τουλάχιστον από το αντίστοιχο πρότυπο της ισχύουσας νομοθεσίας. Μετά την ονομασία πώλησης, θα πρέπει να δηλωθεί σε πιο συστατικό αναφέρεται ο χαρακτηρισμός light.
Στη συσκευασία των προϊόντων light, θα πρέπει να αναγράφονται όλες οι ενδείξεις που προβλέπονται από τις γενικές διατάξεις καθώς και οι ενδείξεις της διαθρεπτικής επισήμανσης σύμφωνα με το άρθρο 11α του κώδικα τροφίμων.
Η πρώτη κατηγορία των προϊόντων light είναι τα προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος. Η κυριότερη κατηγορία τέτοιων προϊόντων είναι τα γαλακτοκομικά προϊόντα.
Τα ημιαποβουτυρωμένα (1,5% λίπος) ή και τελείως αποβουτυρωμένα (0%) γάλατα και γιαούρτια, αποτελούν την πλειοψηφία των προϊόντων light που καταναλώνονται στην Ελλάδα.
Τα προϊόντα με 0% λίπος συχνά ονομάζονται και προϊόντα ελεύθερα λίπους (free fat), ενώ υπάρχει και ο όρος χαμηλής περιεκτικότητας (low fat) ή μειωμένης περιεκτικότητας (reduced fat), που αναφέρεται συνήθως σε προϊόντα που περιέχουν μέχρι 25% λιγότερο λίπος.
Μια δεύτερη κατηγορία προϊόντων χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος είναι αυτά που περιέχουν υποκατάστατα λίπους.
Τα υποκατάστατα λίπους μπορεί να είναι πρωτεϊνικής ή υδατανθρακικής σύνθεσης οπότε και απορροφούνται όπως οι υδατάνθρακες και οι πρωτεΐνες, ή να είναι μη απορροφήσιμα συνθετικά λίπη.
Υποκατάστατα λίπους
Τα μη απορροφήσιμα συνθετικά λίπη έχουν κατηγορηθεί ότι προκαλούν παρενέργειες.
Για παράδειγμα, η κατανάλωση προϊόντων που περιέχουν olestra (συνθετικό λίπος μη απορροφήσιμο που χρησιμοποιήθηκε στην Αμερική), έχει συνδεθεί με την πρόκληση γαστρεντερικών διαταραχών και μείωση της απορρόφησης καροτενοειδών.
Για την αντικατάσταση της ζάχαρης στα προϊόντα light χρησιμοποιούμε ουσίες με υψηλή γλυκαντική ικανότητα.
Οι πιο διαδεδομένες από τις ουσίες αυτές είναι η ασπαρτάμη, η σακχαρίνη και το ακεσουλφαμικό κάλιο.
Η ασπαρτάμη που έχει πολλαπλάσια γλυκαντική ικανότητα σε σχέση με τη ζάχαρη (200 φορές πιο γλυκιά), είναι η μόνη που επειδή παρασκευάζεται από αμινοξέα έχει κάποια μικρή θερμιδική αξία. Απορροφάται σαν πρωτεΐνη και μεταβολίζεται κανονικά. Έχει εγκριθεί προς χρήση σε περισσότερες από 35 χώρες και χρησιμοποιείται σε περισσότερα από 5.000 προϊόντα όπως αναψυκτικά, γλυκά, κρέμες, γαλακτοκομικά προϊόντα, κ.α. .
O πληθυσμός της Ευρώπης με 375 εκκατομύρια καταναλώνει 2000 τόνους ασπαρτάμη (nutra sweet, canderel) που αποτελείται από δύο αμινιξέα (ασπαρτικό οξύ και φαινυλαλανίνη).
Παρόλο που έχουν δημοσιευθεί διάφορα άρθρα κυρίως σε περιοδικά και εφημερίδες άλλα και πιο πρόσφατα στο διαδίκτυο για τους πιθανούς κινδύνους της χρήσης της ασπαρτάμης, δεν υπάρχουν επαρκή επιστημονικά δεδομένα που να τεκμηριώνουν την σχέση της ασπαρτάμης με τον καρκίνο, την απώλεια μαλλιών, την κατάθλιψη, την άνοια και τις διαταραχές συμπεριφοράς που αναφέρονται σε άρθρα κυρίως στο διαδίκτυο.
Οργανισμοί και επιτροπές όπως οι Food Standards Agency, European Food Standards Authority και Food and Drug Administration μελέτησαν όλα τα πρόσφατα δεδομένα για την ασφάλεια της χρήσης της ασπαρτάμης. Η Επιστημονική Επιτροπή της Ευρώπης για την Ασφάλεια των Τροφίμων (Scientific Committee on Food) μελέτησε 500 άρθρα και reports για την ασπαρτάμη το 2002.
Κατέληξαν ότι από τα βιοχημικά, κλινικά και επιδημιολογικά δεδομένα προκύπτει ότι η ημερήσια κατανάλωση 40mg/kg/ημέρα ασπαρτάμης είναι ασφαλής – εκτός των ατόμων που πάσχουν από φαινυλκετονουρία. Την άποψη αυτή αποδέχεται και η ADA (American Dietetic Association) σε πρόσφατο report (2004).
Η σακχαρίνη είναι περίπου 300 φορές πιο γλυκιά από τη ζάχαρη. Προβλήματα σχετικά με την ασφάλειά της προέκυψαν το 1970 και το 1997 το FDA της Αμερικής απέσυρε την κυκλοφορία της στις ΗΠΑ. Εξακολουθεί όμως να χρησιμοποιείται σε περισσότερες από 100 χώρες.
Το ακεσουλφαμικό κάλιο είναι 200 φορές πιο γλυκό από τη ζάχαρη, δεν μεταβολίζεται όπως και η σακχαρίνη και χρησιμοποιείται σε χιλιάδες προϊόντα και σε περισσότερες από 60 χώρες.
Οι γλυκαντικές αυτές ουσίες πολλές φορές χρησιμοποιούνται μαζί με άλλους υδατάνθρακες όπως πχ. Ασπαρτάμη και μαλτοδεξτρίνες στο Canderel ή σακχαρίνη με λακτόζη στο Sweet ’n’ Low.
Η τελευταία κατηγορία προϊόντων light είναι τα οινοπνευματώδη ποτά στα οποία έχει αφαιρεθεί μια ποσότητα αλκοόλ ή και όλο το αλκοόλ (πχ μπύρες light).
Έχει παρατηρηθεί στην Αμερική τα τελευταία 20 χρόνια μια δραματική αύξηση του ποσοστού των ατόμων που καταναλώνουν προϊόντα light από 19% το 1978 σε 76% το 1996, σε μια προσπάθεια για πιο υγιεινή διατροφή και απώλεια βάρους.
Στο ίδιο χρονικό διάστημα, το ποσοστό των υπέρβαρων ατόμων (ΔΜΣ>27.8 για τους άνδρες και 27.3 για τις γυναίκες), αυξήθηκε από 25.4% σε 33.3%.
Υπάρχει λοιπόν ένα παράδοξο στο φαινόμενο αυτό.
Εφόσον οι άνθρωποι καταναλώνουν περισσότερα προϊόντα χαμηλής θερμιδικής περιεκτικότητας θα έπρεπε να υπάρχει και αντίστοιχη μείωση του ποσοστού παχυσαρκίας στον πληθυσμό.
Αυτό όμως δεν συνέβη στις ΗΠΑ.
Η εξήγηση του παράδοξου αυτού φαινομένου βρίσκεται στο γεγονός ότι τα άτομα που καταναλώνουν προϊόντα “light” αυξάνουν συχνά την κατανάλωση άλλων τροφίμων ή καταναλώνουν πολύ μεγαλύτερες ποσότητες των προϊόντων “light” συγκριτικά με αυτές που θα κατανάλωναν από τα αντίστοιχα μη διαιτητικά τρόφιμα. Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο ότι πολλοί καταναλωτές προϊόντων light πιστεύουν ότι τα προϊόντα αυτά αδυνατίζουν ανεξαρτήτως της ποσότητας που θα καταναλώσουν.
Συστηματικές έρευνες έχουν δείξει ότι τα άτομα που καταναλώνουν τρόφιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπη και ζάχαρη συνεχίζουν και καταναλώνουν τις ίδιες ή και περισσότερες θερμίδες απ’ ότι πριν κάνουν αυτές τις διαιτητικές αλλαγές.
Σαν αποτέλεσμα δεν επιτυγχάνουν την απώλεια βάρους, αλλά συχνά οδηγούνται και σε αύξηση βάρους.
Σε έρευνα που έγινε σε καταναλωτές προϊόντων light σχετικά με τους λόγους που τα αγοράζουν, το 93% απάντησε ότι πιστεύει πως βοηθούν στην απώλεια βάρους, ενώ το 95% πιστεύει ότι περιέχουν λιγότερα λίπη, ζάχαρη και θερμίδες.
Η Bellisle και οι συνεργάτες της, σε έρευνά τους σε προάστια του Παρισιού, σε 741 άτομα, παρατήρησαν ότι τα άτομα που κατανάλωναν περισσότερα προϊόντα light, ήταν τα άτομα με υψηλότερο δείκτη μάζας σώματος και κατανάλωναν τα προϊόντα αυτά κυρίως με στόχο την απώλεια βάρους.
AΡΑ ΟΙ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ ΠΙΣΤΕΥΟΥΝ ΟΤΙ ΤΑ ΠΡΟIΟΝΤΑ LIGHT ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΠΩΛΕΙΑ ΒΑΡΟΥΣ
ΟΔΗΓΕΙ ΟΜΩΣ Η ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ LIGHT ΣΤΗΝ ΑΠΩΛΕΙΑ ΒΑΡΟΥΣ;
Θεωρητικά, ΝΑΙ !
Στις περισσότερες μελέτες παρέμβασης σε άτομα με κανονικό βάρος ή σε παχύσαρκους, παρατηρήθηκε ότι η κατανάλωση προϊόντων χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος, μπορεί να μειώσει την ολική πρόσληψη λίπους.
Οι ερευνητές έχουν υπολογίσει ότι με τη χρήση προϊόντων χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπη, το ποσοστό της ενέργειας που προέρχεται από λίπη, μπορεί να μειωθεί από 36 σε 31%.
Σε έρευνα σε παχύσαρκους, αντικαταστάθηκαν 60g λίπους με olestra. Η αλλαγή αυτή, μείωσε την πρόσληψη ενέργειας από 43 σε 29%.
Ο Westerterp και οι συνεργάτες του μελέτησαν τις αλλαγές στη σύνθεση του σώματος σε 100 άνδρες και 108 γυναίκες, σε σχέση με την συνηθισμένη τους δίαιτα και μετά από διαιτητική παρέμβαση 6 μηνών με προϊόντα χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος. Η μείωση στο σωματικό λίπος παρατηρήθηκε μόνο σε άτομα που η μείωση του διαιτητικού λίπους με τη χρήση προϊόντων light, συμβάδιζε με τη μείωση των θερμίδων.
Ο Gatenby και οι συνεργάτες του μελέτησαν τις διατροφικές επιπτώσεις της πρόσληψης τροφίμων χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπη και χαμηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη, σε γυναίκες κανονικού βάρους, για 10 εβδομάδες. Οι γυναίκες χωρίστηκαν σε 3 ομάδες. Η πρώτη ήταν η ομάδα που κατανάλωνε ελεύθερα τρόφιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπη, η δεύτερη κατανάλωνε τρόφιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη και η τρίτη ήταν η ομάδα αναφοράς.
Η έρευνα έδειξε ότι η ομάδα που κατανάλωνε τρόφιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπη μείωσε την ολική πρόσληψη λιπών και η ομάδα που κατανάλωνε τρόφιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε ζάχαρη, μείωσε την ζάχαρη αλλά όχι την ολική πρόσληψη υδατανθράκων. Και στις δύο πειραματικές ομάδες δεν παρατηρήθηκε διαφορά στην ενεργειακή πρόσληψη αλλά και στο σωματικό βάρος.
Τα αποτελέσματα της έρευνας αυτής αλλά και των άλλων παρόμοιων ερευνών δείχνουν ότι μια συγκεκριμένη διαιτητική παρέμβαση με τρόφιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε κάποιο θρεπτικό συστατικό, μπορεί να επηρεάσει την πρόσληψη των μακροθρεπτικών συστατικών της δίαιτας, αλλά έχει μικρή ή καθόλου επίδραση στην ενεργειακή πρόσληψη και το σωματικό βάρος.
Σε άρθρο του με τίτλο “Too much of a good thing”, ο καθηγητής Allred του πανεπιστημίου του Ohio, τονίζει ότι τα τελευταία χρόνια, ιδιαίτερα στην Αμερική, δόθηκε πολύ μεγάλη έμφαση στη μείωση της κατανάλωσης λιπών με αποτέλεσμα την αύξηση της κατανάλωσης προϊόντων light. Ας μην ξεχνάμε εξάλλου, ότι ορισμένα τρόφιμα όπως μπισκότα, σοκολάτες μπορεί να έχουν χαμηλή περιεκτικότητα σε λίπη ή ζάχαρη αλλά όχι πάντα σε θερμίδες.
Παρόλα αυτά, οι ειδικοί τονίζουν ότι τα προϊόντα light μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας και την πρόληψη των ασθενειών εφόσον καταναλώνονται σωστά.
Σημαντικό ρόλο παίζει η ενημέρωση και η σωστή επισήμανση των τροφίμων. Ο καταναλωτής πρέπει να γνωρίζει τη θερμιδική περιεκτικότητα των τροφίμων light . Υπάρχουν τρόφιμα light όπως για παράδειγμα μαγιονέζα ή κρέμα γάλακτος ή κρέμα τυριών που παρόλο που περιέχουν λιγότερο λίπος και θερμίδες από τα κανονικά προϊόντα, εξακολουθούν να είναι τρόφιμα υψηλής θερμιδικής αξίας και μπορούν να χρησιμοποιούνται μόνο σε μικρές ποσότητες και μόνο στα πλαίσια μιας σωστής, ισορροπημένης διατροφής.
Για να μπορέσουν να χρησιμοποιηθούν σωστά τα προϊόντα light στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας θα πρέπει:
Να επιλέγονται προϊόντα που εκτός από χαμηλή περιεκτικότητα σε λίπη ή ζάχαρη είναι και μειωμένης θερμιδικής περιεκτικότητας.
Να καταναλώνονται σε ίσες και όχι μεγαλύτερες ποσότητες από ότι τα αντίστοιχα πλήρους περιεκτικότητας τρόφιμα.
Να μην αυξάνεται η κατανάλωση άλλων τροφίμων σαν αποτέλεσμα της χρήσης προϊόντων light.
Να συμπεριλαμβάνονται σε μια πλήρη θρεπτικά ισοζυγισμένη μακροχρόνια δίαιτα.
Συμπερασματικά, τα προϊόντα που είναι χαμηλής περιεκτικότητας σε θερμίδες, λίπη ή και απλά σάκχαρα μπορούν να παίξουν σημαντικό ρόλο στην καταπολέμηση της παχυσαρκίας μόνο εφόσον οι καταναλωτές είναι ενημερωμένοι για την ακριβή σύνθεση των προϊόντων αυτών και δεν παραπληροφορούνται και εφόσον τα προϊόντα αυτά καταναλώνονται στα πλαίσια μιας σωστής, εξατομικευμένης υποθερμιδικής δίαιτας.
Βιβλιογραφία
European Commission Health and Consumer Protection Directorate-General, Scientific Committee on Food. Opinion of the scientific committee on food: update on the safety of aspartame. SCF 10 Dec 2002. htpp:// europa.eu.int (17/5/2004)
Heini AF and Wensier RL Divergent trends in obesity and fat intake patters: The American Paradox, American Journal of Medicine 102, 159-260, 1997
Mc Coll KA The sugar-fat seesaw. Nut. Bull 13, 114-119, 1988
American Dietetic Association (2005) Position of the American Dietetic Association οn Fat Replacers. Journal of the American Dietetic Association 105(2) 266-275
American Dietetic Association (2004) Position of the American Dietetic Association: Use of Nutritive and non Nutritive Sweeteners, Journal of the American Dietetic Association 104(2) 255-275
Federal Trade Commission press release, Nov 9, 2004: FTC Launches “Big Fat lie”, Initiative Targeting Bogus Weight-Loss claims. http:// www.ftc.gov/opa/2004/11/bigfatliesweep.htm
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
ΟΛΑ ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΕΜΦΑΝΙΣΘΟΥΝ ΧΡΕΙΑΖΟΝΤΑΙ ΕΓΚΡΙΣΗ.
ΠΑΡΑΚΑΛΩ ΥΠΟΜΟΝΗ!